
Na aña 1910 un diseñador y arkitecto Frances a diseña e interesante diseño di e faro di concret di California na Aruba cu ta keda na Hudishibana. Construccion a cuminsa na aña 1914 y a tuma dos aña pa termina. Nan a usa blokki di piedra grandi cu tabatin rond di e area y tambe kalki y cement y e toke final di e parti conico, blancha blanco mescla cu aloe, kalki y colorido. E punto mas halto di e faro ta 100 pia y e punto aki tabata traha di metal cu nan tabata kier pa asina e top lombra ora cu e solo dal su briyo riba e paisahe.
E faro a wordo traha riba un pida tereno plat entre 1914 y 1916 yama Hudishibana, un nomber di Indjan. E construccion tabata bou direccion di personanan di Hulanda y Corsou. Entre otro, Cola de Bruyn (Carpinte); Cola van Leeuwen (Metsla) y Victor Wawoe (Metsla). Tambe a bin acerca, Johannes (Janchi) Wolff. Pa e lus a encarga un lampi di gas na Francia, pero debi na e Di Prome Guera Mundial, a tarda hopi pa entrega esaki. E compania cu mester a entrega tabata “Barbier, Benard & Turenne” (Parijs; Dessin No. 151032, Phare d’Aruba N.W. Punt – Ensemble). Cu e entrego aki e sistema mester a permiti cu e lus por wordo gedraai door di un pomp manual di combestibel. E draaimento di e lus a bira uno hopi ingenio. Asina e lus por a duna bastante claridad henter anochi. Tambe mainta e cuidado di e faro por a bin controla e funcionamento di e lus. Na aña 1918 e lus a bira operacional pa prome bes na e faro di trinta meter halto. Seis bes pa minuut un señal di lus cu intermedio di dies seconde. E prome cuidado di e faro tabata Jacob Jacobs di Corsou. El a siña hopi for di e faro di Klein Corsou.
Dia 3 di januari 1921 e director suplente di Obranan Publico a skirbi un carta na e gezaghebber: “Mi ta tuma e oportunidad aki pa informa cu e cuidado di e faro nobo na e parti noordwest di Aruba, J. L. Jacobs cu e viahe aki ta bay. Algun necesidad manera combestibel, swavel, alcohol, parafina, glicerina, dos evaporador, un hempchi, un stoffer, un prullenbak, dos bateria, un sambechi, cinco meter di catuna, un habon, acido hidroclorico, y algun solder, cu mi a bisa Sr. Jacobs cu e mester pa eherce su trabou.
Archivo Nacional ta warda un reportahe skirbi na man di Jacobs di e luna di april di e aña ey. “E aparato di lus, di orario, mashin di rotacion, e faro y edificio ta na ordo. E lus a draai bon y duna bon claridad. Tin un scarcedad di awa, pasobra e regenbak no tin awa. Aruba 1 di mei 1921, e cuidado di e faro, J. L. Jacobs” E cuidadonan di e faro ta traha warda. E cas di cuidado na parti west zuidwest di e faro cu tabata pertenece na e faro tabata un edificio traha pa dos biba. Na parti zuid tabatin un trapi largo pa e direccion di e cas. E cas aki a wordo converti den un edificio grandi. E faro tambe a wordo converti den un contexto historico cu e rampa di SS California den un navigacion intensivo for di e tempo bon di e refinerianan. E faro aki tambe tabata pertenece na banda di e reconocemento di Aruba.
E faro aki a cende un lampi den un linea di aproximadamente trinta meter. E construccion di stal pa e lampi, spielnan tabatin mas o menos cincuenta pia halto. Den e periodo di 1965-1970 tabata usa gas acetylin y entre 1969-1970 a cambia pa coriente pa e lampi, unda a modernisa e mecanismo. Na e parti abou na e trapi tin algun coneccionnan di e botternan di gas di e tempo cu tabata usa gas acetylin.
E nomber di e faro a bini di un barco di palo cu yama SS California cu a naufraga y sink y ta drumi den fondo di lama na 40 pia di awa cerca di tera. Rondona di e faro ta hopi interesante y yena cu paisahe di piedra, duinnan di santo blanco cu ta hopi popular pa hobennan bay surf rond di e faro. E ta hopi pret y popular cu bo mester djis tin un carson fuerte of jeans y bin abou di e duinnan con cu bo kier. E faro di Aruba ta un di e bistanan di mas interesante riba e isla. E ta keda cerca di e beach di Arashi.

E faro a wordo traha pa avisa barconan cu nan ta cerca di e costa di Caribe, e monumento aki ta duna bo un bista den e historia y un di e bistanan mas atractivo di e beyesa di nos isla. E faro ta para eynan como un simbolo di e ruina di e barco di stoom yama S.S. California cu a naufraga den mei anochi di 23 di September 1891 na e costa noordwest di Aruba. For di e tempo ey ta para den e olanan di lama. E barco aki tabatin e custumber di trece fruta for di Sur America pa Aruba. E biaha aki e tabata bini for di Liverpool yen di mercancia manera paña, provisionnan y
muebles.. E anochi ey e tripulacion tabatin un fiesta grandi abordo, y nan tabata mas preocupa riba e carga di e barco y tabata benta carga di e barco den lama pa asina nan por bende nan na Playa, por lo menos asina nan a conta. Otro storia ta bisa cu e motibo tabata pa e barco no sink. Segun esakinan tabata spula na tera, nan tabata wordo piki door di localnan pa ser bendi den Mercado.
Dos agente policial for di Corsou a wordo yama pa Aruba pa bin preveni e localnan sigui piki e articulonan cu tabata spula na tera. Sigueindo pa e parti nort di e isla, e dos polisnan tabata stop y puntra direccion di un luga cu yama California. Nan no tabata na haltura cu California tabata un barco, nan ordo tabata simplemente pa yuda polisnan local. E localnan tabata hari con e polisnan tabata rondia un “luga” cu ningun hende a yega di tende di dje. Asina e faro aki a haya e nomber di California y tambe e duinnan popularmente a wordo yama Duinnan di Californa.
Hopi di e articulonan cu a daña door di e awa di lama, a wordo “afgekeurd” y a ser bendi na un prijs barata na mercado y otronan. E tempo ey no tabatin e abundancia manera actualmente y e muchanan cu tabata bay scol, tabata asina contento cu nan bistirnan cu nan tabata yama “cosnan gesink”. Nan tabatin un sonrisa riba nan cara.
E barco ta rondona di formacionnan grandi coral y un abundancia di piscanan tropical. Awo e unico obheto cu a keda ta un bloki di motor y un anker.
Mescos cu e sitionan di Boca di Andicuri, Brug Natural, no ta consehabel pa sambuyadonan nobato trata di sambuya den e area aki pa motibo di coriente fuerte y lama bruto, aunke e ta recomenda pa solamente pa sambuyadonan cu experticio. Fotografonan cu sa sambuya den e area aki, ta bin cu potretnan di color di spons, mata y coralnan grandi. Tribon tin bes por wordo mira den e area, pero yacupeper y picuda ta mas frecuenta. Awo e unico obheto cu a keda di e barco ta un bloke di motor y un anker.

Sambuyadonan nobato ta haya e beach di Arashi mas sigur y lama mas calma Den e area aki antes tabatin dos avion bou awa, un Lockheed Lonestar chikto cu a disintegra y un avion di dos motor, un Beechcraft, miho conoci como “Avion di Arashi”, ta sinta den un profundidad di 30 pia di awa. E avion a deteriora cu tempo. Coralnan y matanan ta crece rond di dje, haciendo asina un luga permanente di robekki hambra y otro piscanan masha colorido y tambe rond di e cockpit di e avion, unda congla ta tuma refugio durante dia. Aki tambe mester tene precaucion pa motibo cu si bo bay den hopi profundidad, bo por topa cu tribon di martiu bastante grandi.
Cu un mirada riba horizonte di lama, e faro bieu aki ta traha di piedra y awo ta conoci como un sitio di paisahe mas popular di Aruba. Rond di e faro bo ta haya e cancha di golf yama Tierra del Sol. Fuera di tin beachnan di santo blanco unda bo por landa den awanan tropical of tuma un baño di solo. E area unda e faro ta situa ta conoci como Hudishibana, unda bo por surf riba e duinnan. Rond di e faro bo ta haya restaurantnan unda bo por refresca bo mes. Restaurant Italiano eymes na skina cu un terasa unda bo por gosa di un bahada di solo masha bunita.

Na varios ocasion mi por a lesa cu e ruina aki ta di e tankero Californian, un Leyland Liner, di 447-pia cu tabata relaciona cu e disaster di e barco crusero RMS Titanic. Esaki por ta logico pa motibo cu den Naval Mericano tabatin cinco barco nombra na honor di e di 31 estado Mericano, esta California. Californian (riba e potret ilustra), tabata basta cerca di Titanic, cu tambe inicialmente a encontra nan mes cu ijs riba awa y mester a kita rapidamente pa uno y alabes para e barco mesora door cu nan tabata den un masa di ijs riba awa. Ora cu nan a ripara cu Titanic tabata biniendo den e masa di ijs aki, nan a avisa Titanic di tres ijs grandi cu tabata sali riba awa pero e operador na radio di Titanic no a contesta. Despues cu Titanic a dal e ijs y tabata den problema, ta ser bisa cu Caiifornian a ricibi, pero no a responde na e señal di S.O.S. di Titanic. Titanic ta dal riba un di ijsnan y ta sink, unda 1517 pasehero di un total di 2223 a perde nan bida, incluiendo algun miembro di tripulacion. E disaster teribel aki a wordo considera e tragedia maritimo di mas grandi durante un tempo pacifico comercial den historia moderno. Asina ta e tankero aki, Californian no mester wordo confundi cu e ruina di SS California, cu a naufraga y sink na Aruba. E tanker Californian mes a wordo torpedea dia 9 di November 1915, pa e submarino Aleman U-35, 61 miya for di Cabo Matapan, Grecia.

Actualmente, e restaurant aki ta un di e miho restaurantnan Italiano na Aruba, sin duda. La Trattoria El Faro Blanco perfectamente situa riba un sero na Hudishibana. Mas ainda na e pia di Aruba su Faro di California.
Un restaurant autentico Italiano cu hopi aña di experiencia, un reputacion di excelencia, bistanan increibel, servicio unico, rondona di naturalesa y historia cu e ta ofrece ta haci e restaurant mas popular entre e bishitantenan y localnan.
Un bista for di e terasa y bar, e bahamento di solo y bistanan riba Aruba ta crea un variacion di color yena cu un energia asombroso pa celebracionnan, reunionnan familiar, matrimonio, cenanan romantico. Antes e tabata un cas tipico Arubano.
Antes un di e maneranan cu bo por a subi na e compleho aki tabata via e trapi largo pazuid di unda e cas tabata. Awo tin caminda di asphalt cu ta pasa rond cu bo auto y yega trankilmente na e faro y e restaurant. Bo por te hasta sinta trankil den bo auto y gosa di un bista y panorama maraviyoso di nos beachnan y hotelnan specialmente cu bahada di solo.
Mi no por termina e storia aki sin splica di unda e nomber Hudishibana a bini. E nomber aki ta un nomber Indjan di e tribu Arawak. Esaki tabata Tempo Pre-Columbia (1150-1500), tempo e Indjannan a biba rond di nos islanan. Asina nos conoce hopi nomber cu e Indjannan a laga atras.
Hudishibana ta e nomber di un terasa, un tereno plat di kalki di mas o menos 23 meter halto na e punto noordwest di nos isla. Riba e terasa aki ta pará e faro y un cancha di golf. Hudishi-bana – juri, hudi ta nifica biento y bana ta nifica hancho y liso. Esey kier meen cu Hudishibana ta un plateau, terasa, un tereno liso cu hopi biento.
Dufi Kock
Escritor y Historiado